Jacques Offenbach – Orphée aux enfers (1858) Met de swingende cancan!

Pluto, god van de onderwereld, heeft zich vermomd als honingkoopman en komt naar de aarde om Euridice, de echtgenote van Orpheus, te verleiden. Orpheus heeft het als directeur van het conservatorium veel te druk om zich met zijn zeurende vrouw te bemoeien en als Pluto Euridice meeneemt, vindt Orpheus dat goed geregeld. Offenbach (1819-1880) stelt…

Leos Janácek – Jenufa (1904) Stiefmoeder doodt baby…

Moravisch dorpje, eind 19e eeuw. Jenufa verwacht een kind van Steva, maar deze verliest zijn belangstelling voor Jenufa. Om haar toch aan een echtgenoot te helpen doodt Jenufa’s stiefmoeder de baby en houdt ze Jenufa onwetend over de ware toedracht. Als het lijkje in de beek onder het ijs wordt gevonden, herkent Jenufa haar kindje…

Michail Ivanovitsj Glinka – Ruslan en Ljudmila (1842) Dronken, verliefd, of beide…

Ridder Ruslan, dichter Ratmir en avonturier Farlaf zijn uitgenodigd op een feestmaal ter ere van Ljudmila, de dochter van grootvorst Svetosar van Kiev. Ze zijn alle drie uit op Ljudmila’s hand, maar alleen Ruslan kan de Russische prinses bekoren. Tijdens het feestmaal wordt Ljudmila ontvoerd door twee monsters, waarop haar vader de hand van zijn…

Charles Gounod – Faust (1859) Marguerite verkiest juwelen boven bloemen 


Duitsland, 16e eeuw. De oude filosoof Faust is levensmoe en verkoopt zijn ziel aan Mefisto (de duivel) voor een nieuwe jeugd. In zijn nieuwe gedaante ontmoet Faust de beeldschone Marguerite, die begeerd en beschermd wordt door haar dorpsgenoot Siebel. Toch worden Faust en Marguerite voor korte tijd een liefdespaar. In een duel doodt Faust Marguerites…

Gioacchino Rossini – Il Barbiere Di Siviglia (1816) Figaro…Figaro…Figaro!!

Sevilla, midden 17e eeuw. De barbier Figaro, die er een druk bestaan als huwelijksmakelaar op nahoudt, verzint op verzoek van graaf Almaviva list op list om de verliefde graaf in contact te brengen met de jonge mooie Rosina. Maar Rosina’s voogd, de oude dokter Bartolo, schermt haar af van de buitenwereld omdat hij het rijke…

Christoph Willibald Gluck – Orfeo Ed Euridice (1762) Opera van verdriet

Het verhaal is dat van Orfeo en Euridice zoals eerder beschreven bij Monteverdi (hoofdstuk 41). In deze ‘opera van verdriet’ – Euridice sterft twee keer – bereikt Gluck (1714-1787) zijn streven naar eenvoudige schoonheid door het gebruik van ongekunstelde melodieën, volle koren, sierlijke balletten en een warme orkestklank. Glucks versie van Orfeo is een van…

Claudio Monteverdi – L’Orfeo (1607) Niet omkijken!

De zanger Orfeo reist naar de onderwereld om er zijn overleden bruid Euridice terug te halen. Zijn klaagzang raakt de goden zo diep dat Orfeo zijn geliefde mee mag nemen op voorwaarde dat hij niet naar haar omkijkt tijdens de terugreis. Euridices geklaag wordt Orfeo echter te machtig, hij draait zich om en verliest haar…

Frederick Delius – Sea Drift (1904) De meeuw zingt zijn treurige lied…

Bariton, koor en orkest. Sea Drift is het relaas van een jongetje dat bedroefd is omdat hij ziet dat een meeuw tevergeefs wacht op de terugkeer van zijn wijfje, met de golven als stille getuige. De meeuw zingt zijn treurige lied voor de maan, de sterren en de zee. De aangrijpende teksten komen uit Whitmans…

Gabriel Fauré – Requiem (1888) Meditatief en teder

Sopraan, bariton, koor en orkest. Fauré (1845-1924) gaat in zijn Requiem uit van de eeuwige rust en niet van de verschrikkingen van het Laatste Oordeel, zoals in het massale Requiem van Berlioz. Daaraan had Fauré dan ook een bloedhekel. Vanwege het zachte karakter kreeg zijn Requiem de bijnaam Une berceuse de la mort (Wiegelied van…

Joseph Haydn – Die Schöpfung/The Creation (1798) In het Duits en Engels

Drie solostemmen, koor en orkest. In 1791 bezocht Haydn (1732-1809) het Händel- festival in Westminster Abbey. Hij werd daarbij tot tranen geroerd door Händels meesterwerk de Messiah. Bij een tweede bezoek aan Londen werd Haydn gevraagd The Creation (tekst ontleend aan de bijbel) om te zetten in muziek. Haydns schreef een groots oratorium dat gebaseerd…

Claudio Monteverdi – Vespro della beata vergine (1619) Krachtige reiniging van de ziel!

Acht solostemmen, koor en orkest. Vespers 1610 is Monteverdi’s (1567-1643) muzikale uitwerking van het avondgebed, waarin hij kerkelijke en wereldlijke muziek laat samengaan. Een showcase zonder precedent, waarin Monteverdi volop intieme solozang combineert met grootse koren. Om een zo ruimtelijk mogelijk effect te bereiken moesten de koren op verschillende plaatsen in de kerk opgesteld staan.…

Leos Janácek – Along an Overgrown Path (1908) Een muzikaal dagboek

Langs een overwoekerd pad vertelt in tien korte deeltjes over Janáceks (1854-1928) gelukkige jeugd in de bergen en wouden van Moravië, maar ook van de lange lijdensweg en het sterfbed van zijn jonge dochter Olga. Zeer indringend is het laatste deel: De kerkuil is niet weggevlogen. Volgens Tsjechisch bijgeloof is de uil de voorbode van…

Fernando Sor – Mozartvariaties, opus 9 (1821) Her eerste showstuk voor gitaar!

Na een muziekstudie in het klooster van Montserrat (waar het verboden was gitaar te spelen!) en een baan als opzichter bij een hertog, vertrok Sor (1787-1839) naar Parijs. Daar bouwde hij met zijn elegante en expressieve gitaarmuziek een goede reputatie op. De Mozartvariaties zijn gebaseerd op het liedje Das klinget so herrlich uit Mozarts opera…

Joseph Haydn – Pianosonate nr. 48 (1780) Heerlijk, helder, Haydn

Eerste van de Auenbrugger Sonatas. Een typische Haydn-sonate met die herkenbare melodieën, rechttoe rechtaan, Albertijnse bassen (takatakataka-begeleiding) en vele figuraties. Haydns (1732-1809) 52 pianosonates zijn ondergesneeuwd door die van Mozart en Beethoven. Onterecht volgens zijn fans, die Haydns pianomuziek omschrijven als logisch en vrolijk, met heerlijke heldere melodieën. Rustgevend in tijden van stress. Benieuwd hoe…

François Couperin – Les barricades mistérieuses (1717) Hoepelrokken

Couperin  ‘le Grand’ (1668-1733) – zo genoemd om hem te onderscheiden van andere getalenteerde familieleden – is vooral bekend door zijn klavecimbelmuziek. Vanwege de elegantie en de raadselachtige titels wordt de muziek van Couperin wel vergeleken met de schilderijen van tijdgenoot Antoine Watteau. Les barricades mistérieuses bijvoorbeeld, zinspeelt in een popachtig rondo op de hoepelrokken…

Thomas Mulliner – The Mulliner Book (1545-1570) Oude Engelse liedjes en dansen

Verzameling oude Engelse orgelmuziek, samengesteld tussen 1545 en 1570 door de organist Thomas Mulliner (16e eeuw). Het is een mengelmoes van liturgische stukken gebaseerd op zang, arrangementen van liedjes, dansstukken en vrijere composities. In totaal 121 stukken voor klavier met werken van zestien componisten van wie de belangrijkste: Thomas Tallis, John Redford en John Blitheman.…

Luys de Narváez – Los seis libros del Delfin (1538) Rustig getokkel…

Een tijdgenoot: ‘Tijdens mijn jeugd was er in Valladolid een vihuelaspeler genaamd Narváez (1490-1547), die zo buitengewoon getalenteerd was dat hij naast de vier stemmen geschreven in een boek over contrapunt (compositietechniek voor meerstemmige muziek), er vier bij improviseerde; iets dat een mirakel leek voor diegenen die niets van muziek wisten, maar een nog groter…

Leos Janacek – Strijkkwartet nr. 2, Intimate Letters (1928) Muzikale liefdesbrieven

Deze Intieme brieven zijn muzikale liefdesbrieven waarin de 74-jarige Leos Janácek (1854-1928) zijn liefde voor de bijna veertig jaar jongere Kamila beschrijft. Er gingen veel geruchten, maar volgens Janácek hadden zij louter een spirituele band. Na de première zei Janácek: ‘Het werk is als het ware gesneden uit levend vlees. Ik denk niet dat ik…

Wolfgang Amadeus Mozart – Pianokwartet nr. 1, KV 478 (1785) Mini-pianoconcert…

Mozart (1756-1791) speelde (meestal op de altviool) zijn pianotrio’s en -kwartetten voornamelijk mee in een besloten kring van liefhebbers. Het doorsnee Weense publiek vond deze muziek namelijk te moeilijk. Kamermuziek werd ook in Mozarts tijd al als ‘moeilijker’ ervaren dan orkestmuziek. Pianokwartet nr. 1 is virtuoos, gedreven en vol rijke harmonieën, met een hoofdrol voor…

Wolfgang Amadeus Mozart – Vioolsonate nr. 21, KV 304 (1778) Een teder afscheid…

De 36 Vioolsonates van Mozart (1756-1791) zijn gracieus, vol muzikale vondsten en vaak met een hoofdrol voor de piano (daarom staat er in de partituur ‘piano en viool’ en niet ‘viool en piano’). Vioolsonates bestaan meestal uit drie delen, maar Vioolsonate KV 304 heeft slechts twee delen: een stevig Allegro, en het tedere Tempo di…

Joseph Haydn – Strijkkwartet, Opus 76 nr. 1 (1797) Gelijkwaardig…

Haydn (1732-1809) schreef rond de 83 strijkkwartetten. Aanvankelijk speelde hierin de eerste viool de melodie en hadden de overige instrumenten voornamelijk een begeleidende taak. Maar gaandeweg wordt de rol van de andere instrumenten belangrijker. De 6 Strijkkwartetten opus 76 behoren tot de meeste gespeelde kwartetten van Haydn en hebben alles wat zijn kwartetten zo mooi…

John Dowland – Lachrimae, or Seven Tears (1604) Tranen uit de renaissance…

Zeven Tranen van John Dowland (1563-1626) is de eerste instrumentale cyclus in de muziekgeschiedenis. De muziek bestaat uit zeven melancholische pavanes, elk gevolgd door een galliard, een levendige hofdans. De muziek draagt een gevoel uit van ‘merry melancholy’, een typisch Engelse gemoedstoestand, te herkennen aan dames met een witte huid en gezwollen, vermoeide, betraande ogen.…

Pjotr Iljitsj Tsjaikovski – De Notenkraker (1892) Vrolijk kerstballet!

Niemand schreef mooiere of beter dansbare balletmuziek dan Tsjaikovski (1840-1893). Hij was van mening dat balletmuziek hem vele muzikale mogelijkheden gaf. Tsjaikovski gebruikte symfonische elementen en ondersteunde de dramatische actie van het podium in de partituur. Ook schetste hij de karakters van de verschillende personages met zijn muziek. Tsjaikovski’s populairste balletcomposities zijn Het Zwanenmeer, Doornroosje…

Sergej Rachmaninov - Symfonische dansen (1940) Zijn allerlaatste noten

Sergej Rachmaninov – Symfonische dansen (1940) Zijn allerlaatste noten

Bij de eerste dans zetten krachtige akkoorden een marstempo in. Eenmaal tot stilstand gekomen, speelt de saxofoon weemoedig een melodie die doet denken aan moedertje Rusland; Rachmaninov (1873-1943) was vanwege de Russische revolutie van 1917 gevlucht naar Zwitserland, en later Amerika. De tweede dans heeft het karakter van een valse triste, terwijl de derde dans…

Ralph Vaughan Williams – Fantasia on a Theme by Thomas Tallis (1919) Wat een ontdekking!

Toen Vaughan Williams (1872-1958) werkte aan een editie van Engelse volksliederen, stuitte hij op de schitterende psalm Why fum’th in sight (The Third Tune) uit de verzameling Nine Psalm Tunes for Archbishop Parker’s Psalter van Thomas Tallis. Deze melodie uit de Engelse renaissance dient als leidraad voor variaties in dromerige filmische muziek vol grandeur en…

Carl Nielsen – Vioolconcert (1911) Steeds mooier!

De Deense componist Nielsen (1865-1931) begon in 1911 met het componeren van zijn vioolconcert in Noorwegen. Daar verbleef hij in het idyllische Bergen op uitnodiging van Nina Grieg, de vrouw van de beroemde componist. Terug in Denemarken bleef hij eraan werken tot midden december. Nielsen stelde hoge eisen aan het concert: ‘Het moet goede muziek…

Maurice Ravel – Pianoconcert in G (1931) Uniek Adagio

Tot 1931 had Ravel (1875-1935) prachtige piano- en orkestwerken geschreven, maar nog nooit een pianoconcert. Op 55-jarige leeftijd besloot hij er dan maar meteen twee tegelijk te schrijven. Een in G majeur voor eigen gebruik en een in D majeur voor de linkerhand. Het concert in G is sprankelend en licht van toon. Bedoeld voor…

Ralph Vaughan Williams – Symfonie nr. 5 (1943) Dromerige anti-oorlogsmuziek

Ralph Vaughan Williams (1872-1958) componeerde op een meer traditionele manier dan veel van zijn tijdgenoten. Zijn muziek werd nauwelijks beïnvloed door de gebeurtenissen in de wereld. Toch bracht zijn vijfde symfonie – gecomponeerd tijdens de Tweede Wereldoorlog – volgens zijn vrouw en biograaf Ursula Vaughan Williams ‘vrede en de zegen waarnaar men verlangde’. De symfonie…

Leos Janacek – Taras Bulba (1918) Strijdgewoel

Beschrijft het gewelddadige leven van kozakkenleider Taras Bulba. Tijdens de slag van Dubno doodt Taras Bulba zijn eigen zoon. Dan ziet hij hoe zijn andere zoon door de Polen wordt vermoord en in de laatste episode wordt Taras Bulba zelf aan een boom genageld. Indringende, filmische Slavische muziek met strijdgeluiden, klokken en orgel. Naar de…

Mauro Giuliani – Gitaarconcert nr. 1 (1808) Het eerste gitaarconcert! 


Giuliani (1781-1829) schreef drie gitaarconcerten, waarvan het eerste het bekendste is. Het is ook het eerste moderne gitaarconcert. Giuliani was een succesvolle gitaarvirtuoos die zich in Wenen had gevestigd en Beethoven en Rossini onder zijn kennissen mocht tellen. Hij was een van de belangrijkste gitaristen aan het begin van de 19e eeuw en werd geroemd…

Adolphe Adam – Giselle (1841) Lichtvoetige balletmuziek…

Een sprookjesballet over de zuivere liefde van de eenvoudige boerendochter Giselle voor de overspelige graaf Albrecht. De graaf verkleedt zich als boer en verleidt op deze manier Giselle. Het paar verlooft zich, maar als Giselle ontdekt dat Albrecht al verloofd is sterft ze van verdriet, omdat ze al een zwak hart had. Als geest redt…

John Field – Pianoconcert nr. 1 (1799) Zoet en lief…

Field (1782-1832) was een van de beroemdste pianist-componisten in de eerste decennia van de 19e eeuw, en inspireerde latere romantische pianisten zoals Chopin en Liszt. Zijn muziek en spel werden in de aristocratische salons geroemd vanwege ‘de zingende melodie en dat zoete en lieve gevoel’ dat andere musici zelden wisten te bereiken. De grote doorbraak…

Hector Berlioz – Symphonie Fantastique (1830) Hopeloos verliefd…

Berlioz (1803-1869) was idolaat van Beethoven. Deze fascinatie én zijn verliefdheid op een actrice inspireerden Berlioz tot het schrijven van de Symphonie fantastique of ‘Episode uit het leven van een artiest, in vijf delen’. Het verhaal: een jong en romantisch musicus neemt in een vlaag van hopeloze verliefdheid een overdosis opium. De daarop volgende dromen…

Franz Schubert – Symfonie nr. 8 De Onvoltooide (1822) Muzikale Venus van Milo

Niemand weet waarom Schubert (1797-1828) zijn mooiste symfonie niet voltooid heeft. Een symfonie behoort immers vier delen te hebben in plaats van twee… Ondanks dit ‘mankement’ is het toch een van de meest geliefde symfonieën. Een meesterwerk dat vanwege die onvolledigheid wel vergeleken wordt met de Venus van Milo (waarvan de armen verloren zijn gegaan).…

Joseph Haydn – Celloconcert nr. 1 (1765) De zon breekt door

De ietwat ‘bewolkte’ orkestrale inleiding doet niet vermoeden dat er een prachtig celloconcert zal volgen. Zodra de cello invalt, breekt de zon echter door in dit vrolijke, maar ook lyrische en virtuoze concert. Een concert dat lang verloren was gewaand (bij verschillende branden zijn veel werken van Haydn (1732-1809) verloren gegaan) en pas in 1961…

Wolfgang Amadeus Mozart – 5 vioolconcerten (1773-1775)

‘Je beseft zelf niet hoe goed je viool speelt,’ zei Mozarts (1756-1791) vader Leopold in zijn pogingen om Amadeus meer viool te laten studeren. En Leopold  had er verstand van: hij schreef een belangrijke vioolmethode, die nog altijd gebruikt wordt. Toch componeerde Mozart op jonge leeftijd vijf vioolconcerten, vermoedelijk voor eigen gebruik. Gracieuze concerten vol…

Tomaso Giovanni Albinoni – Hoboconcerten, Opus 9 (1722) Hobo als operastem

Albinoni (1671-1751) componeerde meer dan vijftig opera’s, gaf zangles en was getrouwd met een operadiva. Inspiratie voor zijn prachtige hoboconcerten vond Albinoni dan ook in de opera. Hij behandelde de hobo lyrisch, als de menselijke stem in een aria. Te onbekend, gezien de hoge kwaliteit van deze muziek. Benieuwd hoe het klinkt? Luister hier! Bron:…

Tomaso Giovanni Albinoni – Adagio voor orgel en strijkers (1708) Zó droevig…

Albinoni (1671-1751) is wereldberoemd vanwege een werk dat hij maar ten dele gecomponeerd heeft. Het verhaal gaat dat musicoloog en uitgever Remo Giazotto (1910-1998) Albinoni’s onvoltooide manuscript na de Tweede Wereldoorlog in een bibliotheek in Dresden vond. Het bestond uit een baslijn en slechts enkele maten voor de violen. Giazotto voltooide het werk door er…

Arcangelo Corelli – Concerti Grossi, Opus 6 (1714) Met sfeervol Kerstconcert!

Het internationale succes van de twaalf concerten opus 6 bezorgde Corelli (1653-1713) grote roem en stelde hem financieel in staat zijn hobby (schilderijen verzamelen) te kunnen beoefenen. De vioolpartijen zijn vrij simpel, omdat Corelli zelf graag meespeelde op de viool, maar niet extreem getalenteerd was. Het bekendste concert is nr. 8 Kerstconcert, gecomponeerd voor kerstavond. In…

Henry Purcell – Abdelazer suite (1695) Met het bekende Rondeau

Opera was in de 17e eeuw nog niet echt doorgedrongen in Engeland, maar wel was er behoefte aan zang-, toneel- en dansmuziek. Purcell (1659-1695) voorzag Engelands meest succesvolle podiumproducties uit die dagen van passende muziek. Abdelazer is de muziek bij het toneelstuk De Wraak van de Moor. Het Rondeau (een snelle dans in driekwartsmaat) uit…